Of Adının Kaynağı
Tarihi oldukça eskilere dayanan ve bir ticaret kolonisi olarak kurulan Of ilçesi, adını “yılan kavi” manasına gelen “ofisi” kelimesinden ve Solaklı Deresi’nin yatağının yılan gibi kıvrımlı olmasından almıştır. Of, 1461 yılında Trabzon’un Osmanlılar tarafından fethi ile birlikte Trabzon Sancağı’na bağlı bir kaza olarak teşkilatlandırılarak tımarlara bölünüp rütbeli askerlere dirlik olarak dağıtılmıştır. 1515 tarihinde ise Of nahiyesi ve Kadahor’dan oluşan Of, bu tarihte sancak merkezi durumuna getirilmiş ve böylece Trabzon’un sekiz kazasından birisi olmuştur. 1583’e gelindiğinde kazadaki köy sayısı 43’e, Müslümanların sayısı 1158 haneye ulaşmıştır.
XVIII. yüzyılda Trabzon’un 22 kazasından birisi olan Of’un, 1865 yılında ilçe merkezi haline getirildiği belediyesinin ise 1874 tarihinde kurulduğu kaynaklarda belirtilmektedir. Bununla birlikte Of Belediyesi’nin tıpkı Trabzon Belediyesi gibi 7 Kasım 1864 tarihli Vilayet Nizamnamesi uyarınca kurulmuş olabileceği daha yüksek bir ihtimaldir. 1869 tarihli Trabzon Vilayet Salnamesi’nde ilk Of Belediyesi Reisi’nin adı “Abdurrahman Ağa” olarak geçmesi bu bilgiyi desteklemektedir. 1873 yılına kadar Belediye Reisi olarak görev yapan Abdurrahman Ağa’dan sonra Salih Efendi bu göreve getirilmiştir. 1877 Trabzon Salnamesi’ne göre bu yıllarda kendisine bağlı 120 yerleşim birimi olan Of, 1890-1891 yıllarında kısa bir süre Lazistan sancağına bağlanmışsa da daha sonra tekrar Trabzon Vilayeti Merkez sancağı sınırlarına dâhil edilmiştir.
Cumhuriyet dönemine kadar Of’un nüfusunda iskân siyasetinin bir neticesi olarak değişmeler olmuştur. Of’a bağlı 30 köyün bulunduğu 1486 yılında, Of kazasının tahmini nüfusu 159’u Müslüman, 13.091’i Hıristiyan olmak üzere toplam 13.250 kişi olarak tahmin edilmektedir. Aynı yıl Trabzon’un Müslüman nüfusunun ise 1290 kişi civarında olduğu yönünde bilgiler mevcuttur. 1486-1583 yılları arasında Trabzon’un İslamlaştırılmasında belli bir aşama kat edildiği görülmüştür. Bu bağlamda 1550 yılından itibaren klasik Osmanlı İskân Siyasetinin neticesinde düzenli olarak Of kazasının Müslüman nüfus oranı artmış, Hıristiyan nüfus oranı ise azalmıştır. İlerleyen yılların nüfus oranlarına bakıldığında nüfus oranlarındaki değişmelerin devam ettiği görülmüştür. Örneğin 1554 yılında 35 köyden oluşan Of kazasında 1536 Müslüman, 15600 Hıristiyan; 1583 yılında ise 6246 Müslüman, 14095 Hıristiyan nüfus bulunmaktaydı. Yine iskân siyasetinin sonucunda genel nüfus oranı olarak da 1486-1583 yılları arasında Of kazasının nüfusu % 53,1 oranında artmıştır.
19.Yüzyıl’ın başlarında Of kazası 18.940 kişiden oluşan nüfusu ile genel oranlarda 16.yüzyıldan büyük farklılık içermemektedir. Fakat bu oranın neredeyse tamamı Müslüman nüfusu kapsamaktadır. Öyle ki 1872 yılında nüfusu 22.861 kişiye ulaşan Of, Trabzon vilayetine bağlı kazalar içerisinde en fazla Müslüman nüfusa sahip ilçedir. Bu tarihte Of kazasında Müslümanlar dışında 340 kişilik Rum nüfus da ikamet etmekteydi.16 1876 ve 1877 tarihli salnamelerde ise Of kazası dâhilinde bulunan 120 karyeden sadece Halt’ta 500, Kuriç’te 1054, Çalek’te 1231, Yiga’da 1376, Fotne’de 2265 ve Zisino’da 1706 gayrimüslim nüfusun ikamet ettiği görülür. 1878 tarihli Vilayet Salnamesi’ne göre Of’ta 432 kişiden oluşan Rum nüfus bulunurken, Müslüman nüfusun sayısı 25.945 kişiye yükselmişti. Son
olarak 1903 yılında Of’un toplam nüfusunun 68.853 kişi olduğuna dair bilgiler mevcut olmakla birlikte, ilçenin nüfusu ve nüfus dağılımına dair en sağlıklı veriler Cumhuriyet döneminde elde edilmiştir.
Of’un Coğrafi Konumu
Of’un Ekonomik Durumu
Of’un İdari Yapısı
Of’un Nüfus Yapısı
Of’un Sosyal Yapısı
